Cukrzyca typu I w pytaniach i odpowiedziach cz.3

Czym jest insulinoterapia?

Chorując na cukrzycę typu 1 nasz organizm atakuje komórki beta trzustki, wydzielające insulinę, co sprawia, że nie działa ona w sposób prawidłowy, dlatego więc musi być dostarczana z zewnątrz w wyniku insulinoterapii.

Zanim powiem o rodzajach insulinoterapii najpierw jeszcze wspomnę, jakie rodzaje insuliny możemy wyróżnić, a są to:

Insuliny ludzkie– mają taką samą budowę, jak insulina, którą produkuje nasz organizm. Obecnie są jednak rzadko stosowane.
Insuliny analogowe- uzyskiwane są w laboratorium i mają lekko zmodyfikowaną budowę w stosunku do insulin ludzkich, dzięki czemu zyskują one nowe właściwości. Możemy wyróżnić analogi szybko i długo działające.

Wiemy już, jakie rodzaje insuliny obecnie są stosowane. Teraz przejdziemy do insulinoterapii. Możemy wyróżnić jej dwa typy. Terapię penem lub pompą insulinową. Pompa bardzo dokładnie naśladuje działanie zdrowej trzustki. Podaje ona insulinę w zależności od składu i rodzaju spożytego posiłku. Bardzo ważnym elementem, przy leczeniu pompą insulinową jest liczenie wymienników węglowodanowych i białkowo tłuszczowych. Dawkę insuliny podawaną przez pompę nazywamy bolusem. Jest ona analogiem szybkodziałającym. Niezwykle ważne jest nauczenie się programowania pompy, oczywiście z pomocą lekarza. W przypadku stosowania penów podawane są dwa rodzaje insuliny- bazowa, utrzymująca prawidłowy poziom glikemii między posiłkami i w nocy oraz doposiłkowa, której dawkę obliczamy na podstawie spożytych wymienników węglowodanowych.

Musimy pamiętać, że model insulinoterapii oraz dawkowanie insuliny jest indywidualnie ustalane z lekarzem.

Czym są wymienniki węglowodanowe oraz wymienniki białkowo-tłuszczowe?

Wytłumaczyliśmy już sobie czym jest insulinoterapia. Wiemy, że dzięki jej stosowaniu jakość życia osoby chorej na CT1 może się znacznie poprawić. Jednak przy jej stosowaniu trzeba pamiętać przede wszystkim, o jednej bardzo ważnej rzeczy, jaką jest liczenie wymienników węglowodanowych i białkowo tłuszczowych. Dzięki nim dużo łatwiej jest obliczyć potrzebną dawkę insuliny do posiłku. Co jednak kryje się pod nazwą wymienników? Już wyjaśniam. Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) odpowiada takiej ilości produktu spożywczego, która zawiera 10g węglowodanów przyswajalnych, czyli wszystkich węglowodanów, które dostarczamy organizmowi wraz z pożywieniem z wyjątkiem błonnika pokarmowego. Wymiennik białkowo tłuszczowy (WBT) to wartość 100 kcal pochodzących z białka oraz tłuszczu w danym posiłku. Najpierw jednak zajmijmy się tymi pierwszymi.

Aby w prawidłowy sposób obliczyć WW potrzebujemy dwóch niezbędnych rzeczy. Są to: waga kuchenna oraz tabela wymienników węglowodanowych. Można również skorzystać z tabeli składu i wartości odżywczej żywności lub strony ileważy.pl. Potrzebnych informacji dostarczy nam również etykieta produktu. W tych trzech przypadkach należy pamiętać o tym, żeby od podanej wartości węglowodanów, odjąć podaną ilość błonnika pokarmowego. Takie działanie jest niezbędne, aby uzyskać wartość węglowodanów przyswajalnych. Dlatego najpierw liczymy tę wartość, następnie dzielimy wynik przez 10, później ważmy swój produkt i otrzymaną wartość mnożymy przez wymiennik węglowodanowy, a następnie dzielimy przez 100. Na początku może wydawać się to skomplikowane dlatego przedstawię to na przykładzie.

Przykład:

Załóżmy, że chcemy poznać ile wymienników węglowodanowych zawartych jest w jabłku.

Jabłko w 100g ma 10,1g węglowodanów i 2g błonnika.

W celu uzyskania wartości węglowodanów przyswajalnych wykonujemy działanie:

10,1 – 2 = 8,1g węglowodanów przyswajalnych

Otrzymaną wartość dzielimy przez 10

8,1/ 10= 0,81 WW– wiemy już, że tyle wymienników węglowodanowych zawiera 100g jabłka

Teraz wystarczy, że zważymy jabłko. W tym przykładzie przyjmijmy, że ma 180g i wykonajmy działanie:

0,81 (ww) x 180 (g) /100= 1,5 WW – w przybliżeniu tyle wymienników węglowodanowych znajduje się w naszym jabłku.

Wspólnie przebrnęliśmy przez liczenie wymienników węglowodanowych. Teraz pora na wymienniki białkowo tłuszczowe. Tutaj schemat jest bardzo podobny. Na początku sprawdzamy ile gramów białka i tłuszczu znajduje się w 100g naszego produktu. Następnie musimy jednak przeliczyć gramy białka i tłuszczu na kcal, czego nie robimy w przypadku obliczania wymienników węglowodanowych. Do tego będzie nam potrzebna taka informacja:

1g białka = 4 kcal

1g tłuszczu = 9 kcal

Jeśli już znamy te wartości, wystarczy dodać je do siebie i wynik podzielić przez 100. Dzięki temu wiemy już ile wymienników białkowo tłuszczowych znajduje się w naszym produkcie.

Można również skorzystać z aplikacji, które ułatwiają liczenie wymienników takich jak: VitaScale, czy kalkulator Wymienników Medtronic.

Jak ustalić dawkę insuliny do posiłku?

Już wiesz, czym jest insulinoterapia oraz jak ważną rolę odgrywa w niej liczenie wymienników węglowodanowych i białkowo tłuszczowych. Teraz dowiesz się, w jaki sposób na ich podstawie możemy ustalić dawkę insuliny do posiłku.

W przypadku stosowania pompy insulinowej dawka insuliny nazywana bolusem będzie podawana w zależności od składu i rodzaju posiłku.

Wyróżniamy bolus prosty, przedłużony oraz złożony. Bolus prosty zastosujemy w momencie, w którym posiłek będzie składał się z węglowodanów. Za pomocą bolusa przedłużonego dawkowana jest insulina w momencie spożycia posiłku zawierającego białka i tłuszcze, bolus złożony posłuży nam natomiast przy posiłku składającym się zarówno z węglowodanów, jak i białek oraz tłuszczu. Dawka insuliny potrzebna na 1 WW zależy między innymi od naszej wrażliwości na insulinę oraz poziomu glikemii, który jest dla nas najbardziej korzystny. Jest ona wyliczana indywidualnie. Zazwyczaj wynosi ona 0,5-3 j./WW. W przypadku ilości insuliny przypadającej na 1 WBT jest to zazwyczaj 30-50% dawki przewidzianej na jeden wymiennik węglowodanowy.