W roku 1922 nastąpiło odkrycie insuliny dzięki czemu leczenie cukrzycy wkroczyło na nową drogę. Dzięki temu odkryciu cukrzyca przestała być wyrokiem śmierci a dołączyła do grupy chorób przewlekłych. Insulina jest hormonem wydzielanym przez komórki beta trzustki, odpowiada ona za metabolizm węglowodanów. Trzustka zdrowego człowieka produkuje insulinę, która utrzymuje glikemię w normie przez całą dobę. Insulina pozostaje jedynym skutecznym lekiem w leczeniu cukrzycy typu 1.
Obecnie pacjenci mają dostęp do insulin różnego rodzaju, o odmiennym czasie działania, które mogą być podawane w różnych schematach. Dzięki temu nowoczesna insulinoterapia jest dobrana indywidualnie do każdego pacjenta. Odchodzi się od terapii wymagającej stałych pór stosowania insuliny oraz stałych godzin spożywania posiłków. Insuliny można podzielić ze względu na sposób ich otrzymywania, budowę cząsteczki, a także ze względu na czas działania.
Obecnie insulina produkowana jest metodami inżynierii genetycznej z wykorzystaniem bakterii (E. coli) i drożdży. Przez pierwsze 50 lat insulinoterapii, insulinę odzwierzęcą pozyskiwano z trzustek wieprzowych i wołowych. Tego typu leczenie ma swoje ograniczenia, ponieważ hormon pozyskiwany od zwierząt różni się od ludzkiej insuliny (różnica ta wynika z 1-2 aminokwasów). Po podaniu insuliny odzwierzęcej pojawiały się odczyny alergiczny, częstym powikłaniem był zanik tkanki podskórnej w miejscu iniekcji. Poszukiwano innych metod produkcji w 1978 roku z wykorzystaniem metod inżynierii genetycznej otrzymano pierwszą ludzką insulinę o nazwie Humulin R. Obecnie insulinę produkuje się metodą rekombinacji DNA. Trzustka zdrowego człowieka wydziela insulinę całą dobę, także w nocy mimo, iż nie spożywamy posiłków. Pracę prawidłowo działającej trzustki naśladuje pompa insulinowa, która podaje jeden rodzaj insuliny na dwa sposoby- podaje niewielkie dawki co kilka minut a także bolusy, czyli wyrzuty insuliny przeznaczone na posiłki.
Insulinę ze względu na sposób pozyskiwania dzielimy na:
- Insulinę odzwierzęcą
- Insulinę ludzką
- Analogi insuliny ludzkiej
Podział ze względu na czas działania insuliny dzielimy następująco:
- Insulina krótko działająca (Gensulin R, Actrapid, Humulin R, Polhumin R)
- Insulina o pośrednim czasie działania (Gensulin N, Insulatard, Humulin N, Polhumin N)
- Analog długodziałający: Glargina U100 (Lantus, Abasaglar), Detemir (Levemir)
- Analog ultradługodziałający: declutec (Tresiba, glargina 300U Toujeo)
- Analog szybkodziałający lispro (Humalog), aspart (NovoRapid), glizyna (Apidra)
- Analog ultra szybko działający: FIASP
Insuliny ludzkie
Insuliny ludzkie możemy podzielić na dwie grupy: insuliny krótkodziałającej i insuliny o średnim czasie działania. Te pierwsze podawane są do posiłków, insuliny o średnim czasie działanie stosowane są jako baza, należy je podawać dwa razy na dobę. Podając do posiłków insulinę ludzką, pacjenci najczęściej oprócz dań głównych muszą spożywać dodatkowe posiłki np. podwieczorek. Pominięcie dodatkowej przekąski między głównymi posiłkami może skutkować niedocukrzeniem. Insulina ludzka to pierwszy lek, który został stworzony przy użyciu metod inżynierii genetycznej. W 1982 roku został zatwierdzony do stosowania u ludzi.
Analogi insuliny
Analogi insulin uzyskuje się metodami inżynierii genetycznej, polega na wprowadzeniu niewielkich modyfikacji w budowie ludzkiej insuliny. Analogi insuliny ludzkiej dzieli się na preparaty szybkodziałające i długo działające. Szybko działające analogi insulin są dedykowane dla osób młodych i w średnim wieku – uczących się i aktywnych fizycznie.
Analogi szybkodziałające można podawać bezpośrednio przed posiłkiem, dzięki temu, że działają szybciej od insuliny ludzkiej. Analogi działają krócej, dzięki czemu nie wymagają spożywania dodatkowych przekąsek. Ma to szczególne znaczenie dla diabetyków walczących z nadwagą.
W Polsce nadal stosuje się insuliny ludzkie, a nie analogowe. Analogi najczęściej stosuje się w terapii dzieci i młodzieży, także z tego powodu, że rekomendowaną insuliną do podawania pompą jest insulina analogowa, a nie ludzka.
Bibliografia:
[1] J. Sieradzki (red). „Cukrzyca” Tom 1-2, Via Medica, Warszawa 2016
[2] J. Gumprecht i wsp., „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2018”, Diabetologia Praktyczna, 2018; 4(1):1-92.
[3] N. Chbinou, J. Frenette „Insulin-dependent diabetes impairs the inflammatory response and delays angiogenesis following Achilles tendon injury.” Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol. 2004 May, 286(5): 952-7.
[4] S. Konturek, ontu„ Krek Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny wyd. II.”, Elsevier Health Sciences Poland, Wrocław 2013
[5] „Pharmacologic Approaches to Glycemic Treatment: Standards of Medical Care in Diabetes—2018”, American Diabetes Association Diabetes Care, 2018 Jan; 41 (Supplement 1) 73-85;
[6] American Diabetes Association. (2018). 8. Pharmacologic Approaches to Glycemic Treatment: Standards of Medical Care in Diabetes—2018. Diabetes Care, 41(Supplement 1), S73-S85.
[7] R. Korbut, R. Olszaniecki, & P. Wołkow, „Farmakologia”. Wydawnictwo Naukowe PZWL, 2014.f