Problem nadwagi i otyłości staje się coraz powszechniejszy, bowiem cierpi na nią ponad 50% społeczeństwa. Polska plasuje się w czołówce państw dotkniętych epidemią otyłości. Istnieje ścisłą zależność pomiędzy masą, a dokładniej mówiąc zawartością tkanki tłuszczowej dziecka a problemem nadwagi u osoby dorosłej, dlatego już od pierwszych miesięcy życia należy dbać o zdrową dietę naszych pociech.
Problem nadwagi w liczbach
- Szacuje się, że co piąte Europejskie dziecko ma nadwagę lub otyłość, a tendencja występowania nadmiernej masy ciała wciąż wzrasta.
- Na podstawie danych zebranych przez WHO można określić, że w Polsce problem dotyczy ok. 10% małych dzieci (w wieku 1-3 lat), 30% dzieci w wieku wczesnoszkolnym i 22% młodzieży w wieku do 15 lat.
- Badania HBSC (Health Behaviour in School-age Children) przeprowadzone w Polsce w 2018 roku wśród dzieci w przedziale 11-15 lat wskazują, że nadmierna masa ciała występuje u 29,7% chłopców i 14,3% dziewcząt. W ciągu ostatnich 4 lat odsetek młodzieży z nadwagą wzrósł z 19,9 % do 21,7% przy czym zauważono znaczną tendencję wzrostową u chłopców oraz mniejszy procent dziewcząt z nadmierną masą ciała porównując wyniki obu płci w wieku 13 lat.
“Wyrośnie z tego…”
W naszym społeczeństwie wciąż żywa jest opinia, że pulchne dziecko to oznaka zdrowia i nie ma potrzeby się martwić, bo przecież “wyrośnie z tego”. Czy na pewno tak jest? Nie możemy się z tym do końca zgodzić. Z pewnością brak apetytu u dziecka, ospałość, anemiczny wygląd i blada cera powinny nas zaniepokoić. Również odchudzanie się przez nastolatków może być przejawem problemów z odżywianiem i warto, by dorosły trzymał rękę na pulsie. Jednak nie powinniśmy dziecka zmuszać do jedzenia. Jeżeli nasza pociecha odchodzi od stołu by się pobawić, to znaczy, że na ten moment więcej nie potrzebuje i należy to uszanować. Złotą zasadą jest tu stwierdzenie, że to rodzic decyduje co i kiedy je dziecko, a dziecko decyduje ile zje.
Nasze komórki tłuszczowe tworzą się do około 20 roku życia. To znaczy, że w okresie dzieciństwa i dojrzewania jest ustalana ich liczba. Później możemy jedynie mieć wpływ na wielkość komórek, ale ich ilość się nie zmniejszy. W praktyce oznacza to, że dziecko, wykazujące nadmierną masę ciała w dzieciństwie będzie wykazywało większą tendencję do przybierania na wadze w wieku dorosłym w porównaniu do dzieci szczupłych.
Jakie konsekwencje niesie za sobą otyłość wieku dziecięcego?
Wprawdzie rzadko słyszymy o zawale serca czy cukrzycy typu II mówiąc o dzieciach, jednak powikłania otyłości są realne a dają o sobie znać będąc dorosłym, przez co często skutek i przyczyna nie są ze sobą kojarzone. Poniżej przedstawione są rodzaje następstw jakie może nieść za sobą otyłość.
Skąd wzrost liczby otyłych dzieci?
Wpływ na rozwój epidemii otyłości ma wiele czynników, jednak głównie należy zwrócić uwagę na czynniki środowiskowe. W krajach rozwiniętych oraz rozwijających się większość rodzin ma dobrą sytuację finansową. Stą rodziny stać na przysmaki czy wyjścia do restauracji. Wysokokaloryczne i przetworzone przekąski są dostępne niemal na każdym kroku – w szkolnych sklepikach, automatach w każdym sklepie mijanym przez dziecko w drodze do domu. Szeroka dostępność, własne kieszonkowe oraz bombardujące zewsząd reklamy skłaniają do kupna tego typu żywności. Często do tego dochodzi również spędzanie dużej ilości czasu samemu, bez rodziców, nuda oraz jedzenie emocjonalne. Brak aktywności fizycznej dodatkowo pogłębia problem.
Jak można zadbać o prawidłową masę ciała dziecka?
Dieta zdrowego dziecka nie różni się niczym poza wielkościami porcji od prawidłowej diety dorosłego. Chcąc wprowadzić zdrowe nawyki wśród dzieci powinniśmy przede wszystkim dać przykład swoim postępowaniem. Należy też zwrócić uwagę na sposób spożywania posiłków. Czy jemy w samotności? Czy oglądamy przy tym telewizję? Powinniśmy być skupieni na posiłku, a nie zjadać go “przy okazji”. Świetne rezultaty daje wspólne zasiadanie do stołu, zostawiając wszystkie rozpraszacze. Warto też zachęcać dzieci do wspólnego gotowania – zazwyczaj dziecko chętniej zje coś, co samodzielnie przygotowało. Starajmy się spędzać czas aktywnie, zaprośmy dzieci na wspólny spacer, wycieczkę rowerową czy wyjście na basen. Najważniejsze to samemu być przykładem, który chcemy zaszczepić w dzieciach. Jeżeli jednak mamy podejrzenia, że nasze dziecko może mieć zaburzenia odżywiania – anoreksję, ortoreksję, bulimię, czy napady obżarstwa, starajmy się zapytać w rozmowie z czego to wynika, okazać swoje wsparcie lub udać się po pomoc do psychologa.
Bibliografia
[1] Mikoś M., et al. Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży. Now Lek, 2010, 79.5: 397-402.
[2] Obuchowicz A. Epidemiologia nadwagi i otyłości-narastającego problemu zdrowotnego w populacji dzieci i młodzieży. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2005, 1.3: 9-12.
[3] Przybylska D.; Kurowska M; Przybylski P. Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej. Hygeia public health, 2012, 47.1: 28-35.
[4] Barańska E.; Gajewska E.; Sobieska M. Otyłość i wynikające z niej problemy narządu ruchu a sprawność motoryczna dziewcząt i chłopców z nadwagą i otyłością prostą. Nowiny Lekarskie, 2012, 81.4: 337-341.
[5] Gawlik A.; Zachurzok-Buczyńska A.; Małecka-Tendera E. Powikłania otyłości u dzieci i młodzieży. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2009, 5.1: 19-27.
[6] Kardasz M., et al. Influence of obesity in childhood on future life of adult man. Nowa Pediatria, 2008.
[7] Murawska-Ciałowicz E.. Tkanka tłuszczowa-charakterystyka morfologiczna i biochemiczna różnych depozytów. Advances in Hygiene & Experimental Medicine/Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej, 2017, 71.
[8] https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/nadwaga-i-otylosc-wsrod-dzieci-i-mlodziezy/ (przeglądane dn. 22.08.2021 r.)
[9] https://imid.med.pl/images/do-pobrania/KonferencjaIMiD_Czy_to_prawda_ze_w_Polsce_jest_coraz_wiecej_otylych_dzieci.pdf (przeglądane dn. 22.08.2021 r.)