ZM, czyli zespół metaboliczny, to grupa współistniejących schorzeń metabolicznych i sercowo-naczyniowych. Przyczyną powstawania ZM są – obok czynników środowiskowych, takich jak niewłaściwa dieta czy brak aktywności fizycznej – zaburzenia metaboliczne związane z dysfunkcjami genetycznymi.
Kto jest narażony?
Za główną przyczynę ZM uznaje się rozwój insulinooporności i hiperinsulinemię. Insulinooporność to stan podwyższonego stężenia insuliny, związany z brakiem wrażliwości tkanek na tej hormon. Aby wywołać w niewrażliwych tkankach efekt obniżenia poziomu glukozy, trzustka musi wyprodukować znacznie większą ilość insuliny niż standardowo. Takie „upośledzenie odczytu insuliny” przez organizm sprzyja hiperglikemii i w konsekwencji prowadzi do cukrzycy typu II.
Pozostałe schorzenia
ZM jest również związany z otyłością brzuszną, hipercholesterolemią (podwyższonym poziomem cholesterolu), zaburzeniami metabolizmu lipidów (tłuszczy) oraz nadciśnieniem tętniczym. Coraz częściej wiąże się zespół metaboliczny z zaburzeniami krzepnięcia krwi, podwyższonym stężeniem kwasu moczowego lub mikroalbuminurią, czyli niewielkimi ilościami białka w moczu. W zależności od specyfiki populacji, dla której są tworzone, kryteria rozpoznania ZM mogą się nieznacznie różnić.
Kryteria WHO
WHO, czyli Światowa Organizacja Zdrowia, opracowała dwustopniową metodę rozpoznawania ZM. Według niej, pacjent cierpiący na zespół metaboliczny, ma również rozpoznany co najmniej jeden z wymienionych czynników: cukrzycę typu II, upośledzenie tolerancji glukozy, nieprawidłową glikemię na czczo, insulinooporność. Drugi krok to objawy, rozpoznaje się co najmniej dwa: otyłość centralną, dyslipidemię (podwyższone stężenie TG, obniżone stężenie HDL), nadciśnienie tętnicze, mikroalbuminurię.
Leczenie ZM
Jednym z głównych sposobów leczenia zespołu metabolicznego jest zastosowanie spersonalizowanej diety, dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta. Ogólne zalecenia to dieta niskokaloryczna, oparta na produktach o niskim wskaźniku glikemicznym: węglowodanach złożonych, chudym mięsie, fermentowanych produktach spożywczych (jogurt, kefir, kiszonki) oraz odpowiedniej ilości “dobrych” tłuszczy. Właściwym posunięciem jest również regularna aktywność fizyczna oraz, w przypadku palaczy, rzucenie palenia.
Szukasz odpowiedzi jak jeść zdrowo? Dietetyk Stowarzyszenia Spożywo może znaleźć rozwiązanie dla Ciebie >>
Źródło: Marta Pacholczyk, Tomasz Ferenc, Jan Kowalski. The metabolic syndrome. Part I: Definitions and diagnostic criteria for its identification. Epidemiology and relationship with cardiovascular and type 2 diabetes risk Postepy Hig Med Dosw (online), 2008; tom 62: 530-542