Skutki zdrowotne nadmiaru czy niedoboru witaminy A to często spotykany temat. Dzisiaj spojrzymy na niego z nieco innej strony, przybliżając Wam kwestie wchłaniania i dystrybucji tej witaminy w organizmie człowieka.
Produkty bogate w witaminę A
Witamina A (retinol), jest grupą substancji rozpuszczalnych w tłuszczach. W pełnej formie znajdziecie ją tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak olej, wątróbka, tłuste ryby (łosoś, makrela), masło, mleko i źółty ser czy żółtko jaja. W formie prowitaminy A, czyli karotenoidów, występuje w warzywach i owocach, głównie tych w kolorze czerwonym i pomarańczowym: pomidory, czerwona papryka, brokuły, marchewka, dynia, brzoskwinie, śliwki.
Wrażliwy retinol
Ważne jest, by produkty bogate w wit. A przygotowywać i przechowywać w odpowiedni sposób. Podczas obróbki termicznej, czyli gotowania, pieczenia czy duszenia, ilość wit. A w produkcie zmniejsza się o ok. 10-15%. W przypadku temperatur powyżej 100 stopni straty dochodzą nawet do 25%. Retinol jest też szczególnie wrażliwy na proces utleniania. Dlatego długotrwałe przechowywanie żywności w jasnym miejscu, w otwartym opakowaniu (z dostępem do tlenu), nawet w niskiej temperaturze, może spowodować spadek zawartości wit. A nawet o 40%. Jeśli niewłaściwie przechowujemy tłuszcz, utraci on nawet do 80% pierwotnej zawartości retinolu.
Masz wątpliwości dietetyczne? Zadaj pytanie dietetykowi Stowarzyszenia Spożywo >>
Wchłanialność witaminy A
Na to, ile retinolu przyswoi nasz organizm, ma wpływ ilość i jakość białka w produkcie. Mała ilość lub słaba jakość białka oznacza zmniejszone wchłanianie. Zmniejszeniu ulega również konwersja karotenoidów w witaminę A, uwalnianie tej witaminy z rezerw przechowywanych przez wątrobę oraz jej transport do krwiobiegu. Najwyższą efektywność wchłaniania gwarantuje ok. 10% zawartości białka w potrawie.
Co zmniejsza wchłanianie?
Spadek biodostępności wit. A mogą również powodować: błonnik pokarmowy, niedobór cynku, spożywanie alkoholu czy obecność dużej ilości żelaza. Jeśli nic nie zaburza procesu wchłaniania, spożyta z pokarmem witamina A zostaje przyswojona w ok. 80%. Pozostałe 20% wydalamy z kałem. Przeciętne wchłanianie karotenoidów oscyluje na poziomie około 30%.
Źródło: Gawęcki J. Podstawy Żywienia Człowieka 2010.