Zarówno cukrzyca typu I, jak i cukrzyca typu II to choroby o złożonej etiologii. Zdarza się, że objawy występujące u pewnego odsetka pacjentów charakterystyczne są do obu typów cukrzycy, przez co trudno jest jednoznacznie postawić diagnozę. Postacią cukrzycy, której zdiagnozowanie w praktyce klinicznej może sprawiać tego typu trudności jest cukrzyca typu LADA.
Cukrzyca typu LADA- na czym polega?
Cukrzyca typu LADA (ang. Latent Autoimmune Diabetes in Adults), określana czasem jako cukrzyca typu 1,5 jest późno ujawniającą się cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym u osób dorosłych. Oznacza to, że wpisuje się w definicję cukrzycy typu I, u pacjentów również dochodzi do niszczenia komórek beta trzustki (czyli komórek produkujących insulinę) w wyniku procesu autoimmunologicznego. Różnica polega jednak na tym, że w przypadku cukrzycy typu LADA, proces ten zachodzi łagodniej i wolniej, przez co, zgodnie z nazwą, ujawnia się ona później niż klasyczna CT1. Cukrzyca typu LADA ujawnia się u osób dorosłych, najczęściej powyżej trzydziestego roku życia, w przeciwieństwie do cukrzycy typu I, którą zwykle diagnozuje się u dzieci i młodzieży.
Osoby z cukrzycą typu LADA stanowią 2- 12% wszystkich chorych na cukrzycę (częstość występowania zależy m.in. od czynników takich jak pochodzenie etniczne). Pacjenci zwykle w pierwszych miesiącach od rozpoznania nie wymagają stosowania insuliny bądź zapotrzebowanie na nią jest u nich bardzo małe, przebieg choroby jest zwykle łagodny, dlatego też zdarza się, że początkowo mylnie diagnozowani są jako chorzy z cukrzycą typu II.
Cukrzyca typu LADA jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, więc tak jak w przypadku klasycznej cukrzycy typu I, mogą towarzyszyć jej również inne choroby z autoagresji np. choroba Hashimoto lub choroba Gravesa-Basedowa.
Diagnostyka cukrzycy typu LADA
Objawy kliniczne towarzyszące cukrzycy typu LADA mogą sprawiać trudności w odróżnieniu jej od cukrzycy typu II. Łagodniejszy przebieg choroby, najczęściej brak konieczności stosowania insuliny na początku, mogą skutecznie zmylić. Uwagę jednak zwraca fakt, że u tych pacjentów mogą występować cechy, które w większości przypadków nie pasują do osób chorujących na cukrzycę typu II.
U pacjentów tych zwykle nie występuje otyłość, zdarza się, że w wywiadzie rodzinnym nie ma przypadków cukrzycy, chory natomiast zgłasza występowanie chorób o podłożu autoimmunologicznym.
Do cech charakterystycznych, które mogą towarzyszyć osobie z cukrzycą typu LADA, należą:
- Wiek powyżej 30 lat
- Obecność w wywiadzie rodzinnym chorób z autoagresji
- Rzadsze niż w przypadku cukrzycy typu 2 występowanie zespołu metabolicznego (zwykle występują niższe wartości wskaźnika HOMA i BMI oraz niższe ciśnienie tętnicze w porównaniu do pacjentów z cukrzycą typu 2, cholesterol HDL najczęściej jest w normie)
- Poziom peptydu C, który ulega wolniejszemu obniżeniu niż w przypadku cukrzycy typu I
- Obecność charakterystycznych przeciwciał
Aby dowiedzieć się dokładnie czy cukrzyca typu LADA faktycznie występuje potrzebna jest bardzo staranna diagnostyka. Do pewnego rozpoznania cukrzycy tego typu konieczne jest stwierdzenie obecności przeciwciał typowych dla CT1 (w szczególności anty-GAD65) i/lub niskie stężenie peptydu C, który jest wskaźnikiem rezerwy czynnościowej komórek beta trzustki.
Objawy i sposób leczenia
Cukrzyca typu LADA często, podobnie tak jak cukrzyca typu II, ma niezauważalny początek. Występuje podwyższone stężenie glukozy we krwi, które stopniowo, dyskretnie narasta. Mogą zdarzać się również dość typowe objawy takie jak zmęczenie, senność, wzmożone pragnienie, wielomocz, wzmożone łaknienie, spadek masy ciała. Bardzo rzadko początek choroby jest ostry, nagły, jak w przypadku cukrzycy typu I.
Pomimo że przebieg kliniczny cukrzycy typu LADA jest łagodny i początkowo można uzyskać wyrównanie metaboliczne za pomocą odpowiedniej diety i przeciwcukrzycowych leków doustnych, z reguły po 6 miesiącach od diagnozy konieczne jest włączenie leczenia insuliną. Spowodowane jest to postępującym niszczeniem komórek beta trzustki. Uważa się jednak, że terapię insuliną należy włączyć już od chwili rozpoznania choroby.
W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, możemy znaleźć informację, że samo rozpoznanie cukrzycy typu LADA, podobnie jak w przypadku cukrzycy typu I, jest wskazaniem do włączenia insulinoterapii, niezależnie od wartości glikemii. W przypadku osób z nadmierną masą ciała korzystne może być stosowanie również metforminy, w modelu skojarzonym z insulinoterapią. Zasady leczenia dietetycznego w cukrzycy typu LADA są takie jak w przypadku cukrzycy typu I.
Chciałbyś wiedzieć więcej? Posłuchaj więcej o cukrzycy typu I. W odcinku Podcastu Stowarzyszenia Spożywo rozmawiają dietetycy: Przemysław Mijal, Artur Wesoły i Żaneta Michalak.
Partnerem podcastu jest:
Bibliografia:
[1] American Diabetes Association, „Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes 2021”, Diabetes Care 2021, Vol 44(Suppl. 1), 15–33.
[2] R. Buzzetti i inn., „Management of Latent Autoimmune Diabetes in Adults: A Consensus Statement From an International Expert Panel” Diabetes 2020, Vol. 69, 2037-2047.
[3] M. Kurowska i inn. „Rodzaj i częstość chorób z autoagresji współistniejących z LADA”, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 3, 252–254.
[4] E. Otto-Buczkowska „Prawidłowe rozpoznanie cukrzycy typu LADA — to ciągle jeszcze aktualny problem”, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 1, 36–40.
[5] Polskie Towarzystwo Diabetologiczne „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego”, Diabetologia praktyczna 2020, tom 6, nr 1.
[6] P. Pozzilli i inn. „Latent Autoimmune Diabetes in Adults: Current Status and New Horizons” Endocrinol Metab (Seoul), 2018, 33(2), 147-159.
[7] M. Szelachowska „LADA — późno ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u osób dorosłych”, Pol J Endocrinol 2007, tom 58, nr 3, 246–251.