Na początek warto określić, czym dokładnie jest głodówka. Typowa głodówka polega na całodziennym (a czasem nawet kilkudniowym) poście, podczas którego można spożywać tylko płyny w postaci wody, słabych naparów herbaty i ziół lub ich mieszanek. Zakazane jest wówczas spożywanie produktów o stałej konsystencji. Niektóre warianty głodówek pozwalają na zjedzenie pewnych ilości owoców lub warzyw. Nawet jeśli pozwolimy sobie na takie produkty, to i tak nie ma szans, by ich ilość pokryła choćby podstawowe zapotrzebowanie na kalorie oraz na składniki mineralne i witaminy.
Jakie są zagrożenia?
Ponadto z powodu braku bodźca w postaci pokarmu ruchy perystaltyczne jelit są słabsze, co w konsekwencji może prowadzić do zaparć i bólu brzucha. Cały układ pokarmowy zaczyna zapominać, jak ma funkcjonować, gdy przez dłuższy czas nie otrzymuje właściwej ilości pokarmu. Warto pamiętać, że organizm poddany przymusowemu odcięciu od zasobów odżywczych będzie próbował zrekompensować sobie braki i nadrobić zaległości przy pierwszej możliwej okazji. Gdy nagle po głodówce zaczniesz wypełniać żołądek pokarmami i napojami, odczujesz ogromny dyskomfort, lub nawet dokuczliwy ból. Trawienie w takim stanie staje się bardzo niewydajne, ponieważ przewód pokarmowy potrzebuje czasu na wytworzenie enzymów, a nawet na samo pobudzenie ruchów perystaltycznych jelit. Skutkiem tego mogą być wzdęcia, zgaga, niestrawność, dyskomfort w okolicy brzucha oraz zmiana flory jelitowej. Potwierdzają to badania z udziałem pacjentek chorych na anoreksję, które skarżą się na objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak uczucie pełności po nawet bardzo niewielkich posiłkach, ból w nadbrzuszu, dysfagia (trudności z przełykaniem kęsa pokarmowego), nudności, wzdęcia i zaparcia.[3] Jednak to nie wszystko, co może się wydarzyć, gdy zbyt rygorystycznie podchodzisz do jedzenia.
Konsekwencje głodówek
W ramach rekompensaty nie tylko zjesz więcej, gdy już dasz sobie spokój z dietą, ale i zwiększysz ryzyko wystąpienia efektu jojo (nadmiernego, nagłego wzrostu masy ciała). Co oznacza efekt jojo? Definicja mówi, że jest to powrót do masy ciała sprzed stosowania diety odchudzającej w okresie poniżej roku od zakończenia diety. Często jest on spowodowany zmianami hormonalnymi, które następują w trakcie diety odchudzającej. W badaniu obejmującym 50 otyłych osób, po zastosowaniu diety odchudzającej i po roku od jej zakończenia, poziomy hormonów odpowiedzialnych za odczuwanie głodu i sytości nadal nie wróciły do wartości wyjściowej.[5] W innym badaniu z udziałem 61 otyłych osób po zakończonej diecie odchudzającej większość z nich z powrotem nabrała co najmniej połowę straconych podczas diety kilogramów w okresie krótszym niż 9 miesięcy.[6] Przykłady tych badań pokazują, że samo zastosowanie diety nie jest najtrudniejsze. Największym wyzwaniem jest utrzymanie masy ciała, do której udało się dojść podczas diety.
Źródła:
1. Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, pod red. M. Jarosz, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012.
2. Bray G.A. i wsp.: The Science of Obesity Management: An Endocrine Society Scientific Statement. Endocr Rev. 2018;39(2):79–132.
3. Malczyk Ż., Oświęcimska J. M.: Gastrointestinal complications and refeeding guidelines in patients with anorexia nervosa. Psychiatr Pol. 2017 Apr 30;51(2):219-229.
4. Cockfield A., Philpot U.: Feeding size 0: the challenges of anorexia nervosa. Managing anorexia from a dietitian’s perspective. Proc Nutr Soc. 2009 Aug;68(3):281-8.
5. Sumithran P. i wsp.: Long-term persistence of hormonal adaptations to weight loss. N Engl J Med. 2011 Oct 27;365(17):1597-604.
6. Muhammad H.F.L. i wsp.: Dietary Intake after Weight Loss and the Risk of Weight Regain: Macronutrient Composition and Inflammatory Properties of the Diet. Nutrients. 2017 Nov; 9(11): 1205.