Cukrzyca ciążowa jest definiowana jako nietolerancja glukozy występująca po raz pierwszy w ciąży i jest rozpoznawana zazwyczaj w jej drugiej połowie. Dotyka nawet 15% ciężarnych i jest najczęściej występującym powikłaniem metabolicznym ciąży. Kobiety, u których wystąpił ten typ cukrzycy są obarczone ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 w ciągu następnych 28 lat po porodzie [5]. Wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej mają kobiety po 35 roku życia, wieloródki, kobiety z BMI powyżej 27 kg/m2, oraz te które urodziły uprzednio dziecko o masie powyżej 4 kg. Istotny jest również wywiad rodzinny i występowania cukrzycy u krewnych [1]. Badania przesiewowe w kierunku cukrzycy wykonuje się u każdej ciężarnej na początku ciąży, zwykle na pierwszej wizycie lekarskiej. U kobiet u których szansa wystąpienia choroby jest wyższa wykonuje się test obciążenia glukozą. Jeśli test nie wykaże nieprawidłowości badanie należy powtórzyć między 24 a 28 tygodniem ciąży [3,4].
Jak powstaje cukrzyca w ciąży?
Zaburzenie obejmuje działanie i wydzielanie insuliny. W czasie ciąży obserwujemy zjawisko fizjologicznej insulinooporności, która spowodowana jest wzrostem hormonów takich jak: hormon wzrostu, hormon uwalniający kortykotropinę, progesteron i laktogen łożyskowy. W większości przypadków zwiększa się produkcja insuliny tak aby skompensować wzrost zapotrzebowania na ten hormon. U kobiet, u których została stwierdzona cukrzyca ciążowa dochodzi do zdecydowanie mniejszej produkcji insuliny niż u zdrowych ciężarnych [3].
Jak cukrzyca ciążowa wpływa na rozwój dziecka?
Głównym zaburzeniem z jakim możemy się spotkać w wyniku wystąpienia cukrzycy ciążowej u matki jest nadmierna masa ciała u dziecka, powyżej 4,2 kg. W grupie noworodków z tak wysoką masą urodzeniową może dojść do zaburzeń metabolicznych oraz większego ryzyka otyłości, cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia [4].
Aktywność fizyczna w ciąży
Nie od dziś wiadomo, jak zbawienny wpływ na zdrowie ma aktywność fizyczna. Jest ona istotnym elementem zdrowego stylu życia. U osób z cukrzycą obniża ona glikemię przede wszystkim poprzez poprawę wrażliwości na insulinę. Przy braku przeciwwskazań jest zalecana u kobiet ciężarnych w postaci lekkiej lub umiarkowanej aktywności takiej jak spacery, nordic walking, pływanie, jazda na rowerze czy lekkie ćwiczenia.
Cukrzyca okiem dietetyka
U każdej kobiety ciężarnej dieta ma fundamentalny wpływ na rozwój i zdrowie dziecka. Szczególnie w cukrzycy powinna ona być ściśle przestrzegana przez przyszłą matkę.
- Spożywaj trzy główne posiłki i trzy przekąski w równych odstępach czasowych
- Istotny jest niewielki posiłek zjadany zaraz przed snem, aby zapobiec hipoglikemii nocnej [4]
- Wzoruj się na modelu diety śródziemnomorskiej, w codziennej diecie powinny znaleźć się orzechy, pełnoziarniste produkty zbożowe, oliwa z oliwek, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, ryby, chude mięso
- Do minimum należy ograniczyć wysoko przetworzone produkty spożywcze, fast food, słodycze [5]
- Spożywanie słodzików jest dozwolone z wyjątkiem sacharyny, której wpływ na płód nie jest do końca poznany [3]
- Z diety bezwzględnie wyklucz surowe mięso, niepasteryzowane mleko i jego przetwory, jaja surowe oraz alkohol
- Należy pamiętać o dokładnym czyszczeniu produktów przez spożyciem, nie kroić na tej samej desce warzyw i mięsa, pilnować dat przydatności produktów oraz przechowywać je w odpowiednich warunkach termicznych [6]
- Warto zamienić smażenie na gotowanie, duszenie i pieczenie
- Sól ograniczyć do 5 g/dobę – jest to wartość jednej płaskiej łyżeczki
Bibligrafia:
[1] P. Gajewski “Interna Szczeklika 2019/2020 mały podręcznik”, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019
[2] “Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego”, Diabetologia Praktyczna 2020
[3] K. Cypryk “Cukrzyca ciążowa — rozpoznawanie i leczenie”, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016 tom 1, nr 2,
[4] “Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą”, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017 tom 2, nr 5
[5] J. Mijatovic-Vukas, L. Capling, S. Cheng, E. Stamatakis Jimmy Louie,, N. Wah Cheung, T. Markovic, G. Ross Alistair Senior, J. C. Brand-Miller, V. M. Flood “Associations of Diet and Physical Activity with Risk for Gestational Diabetes Mellitus: A Systematic Review and Meta-Analysis”; Nutrients, 2018 May 30;10(6):698
[6] M. Grzymisławski, “Dietetyka Kliniczna”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019