Zaburzenia związane z podażą glutenu większości z nas kojarzą się z celiakią. Jednak w rzeczywistości wśród ludzi niemogących spożywać pszenicy celiakia jest najrzadziej występującym schorzeniem. Znacznie częściej przyczyną dolegliwości jest nadwrażliwość na gluten lub alergia na pszenicę.
Nietolerancja glutenu
Celiakia, czyli nietolerancja glutenu, to przewległa choroba o podłożu autoimmunologicznym, powodowana podażą (spożywaniem) glutenu. Zgodnie z najnowszymi badaniami epidemiologicznymi, na to schorzenie cierpi jedynie 1% populacji świata. Do najczęstszych objawów tej choroby należą: zahamowany wzrost, częste biegunki, niezdiagnozowane bóle oraz niedokrwistość (anemia). Diagnostyka opiera się głównie na testach immunologicznych i genetycznych oraz na wynikach biopsji kosmków jelitowych.
Nadwrażliwość na gluten
Często mylona z celiakią, czyli nietolerancją glutenu, stanowi jednak osobną jednostkę chorobową. Występuje nawet do 6 razy częściej niż celiakia. Osoby mające nadwrażliwość na gluten zazwyczaj obserwują u siebie m. in. bóle brzucha, biegunki, nudności, utratę masy ciała, wzdęcia, ból głowy, ból kości i stawów, skurcze mięśni, drętwienie rąk i nóg, przewlekłe zmęczenie, niedokrwistość, zaburzenia koncentracji, depresję, nadpobudliwość, ataksje, przewlekłe wrzodziejące zapalenie jamy ustnej. W związku z tak dużą rozbieżnością objawów, diagnostyka nadwrażliwości na gluten jest bardzo trudna. Głównym potwierdzeniem diagnozy jest ustąpienie objawów po przejściu na dietę bezglutenową.
Masz celiakię lub źle czujesz się po pszenicy? Dietetyk Stowarzyszenia Spożywo może znaleźć rozwiązanie dla Ciebie >>
Alergia na pszenicę
Podłoże tej choroby oraz jej objawy są bardzo podobne do większości alergii pokarmowych, stąd można ją diagnozować w analogiczny sposób. Pszenica zawiera wiele substancji, które mogą wywołać odpowiedź ze strony układu immunologicznego, powodując alergię. Bywa, że uczulają glutenina i gliadyna, czyli białka wchodzące w skład glutenu. Jednak w przypadku, gdy u kogoś występuje uczulenie na pszenicę, zwykle nie ma potrzeby zmiany diety na bezglutenową. Wystarczy wówczas wyeliminować z codziennego jadłospisu pszenicę i produkty z jej udziałem. Co ciekawe, większość osób uczulonych na pszenicę nie notuje objawów alergii po spożyciu orkiszu, ponieważ jego struktura różni się od struktury białek w zwykłych, powszechnie stosowanych ziarnach pszenicy.
Warto oglądnąć krótką animację na temat glutenu:
Źródło: Maureen M Leonard, Brintha Vasagar, Clinical and Experimental Gastroenterology 2014:7
Film: http://ed.ted.com