Wraz z modą na produkty ekologiczne zauważamy też krytykę, lub przesadne zachwalanie produktów tego typu. Nie brakuje też nieporozumień i niejasności, które mogą wprowadzić konsumenta w błąd. Wyjaśnimy dlatego dziś pojęcie produktu ekologicznego i spróbujemy przedstawić jego obiektywne zalety.
Zastanawialiście się kiedyś jak odnaleźć produkty, które z pewnością są wyprodukowane zgodnie z naturą? Widzieliście na opakowaniach znaczki „Bio”, „Organiczny”, „100% Naturalny”? Pewno też minęliście na sklepowej półce produkt z unijnym listkiem i może zniechęcacie się, przewracając oczami na widok ceny?
Czym jest „Euro-liść”
Dwanaście białych gwiazdek ułożone w kształt liścia, na zielonym tle. Wizualnie niosą ze sobą dwa jasne przesłania: przyroda i Europa, a znaczeniowo: produkt organiczny i europejski. Komisja Europejska zarejestrowała ten znak towarowy dla wszystkich państw członkowskich. Logo zaprojektował student z Niemiec, Dušan Milenković. Zwyciężyło ono w ankiecie internetowej, którą przeprowadzono po konkursie skierowanym do studentów sztuk plastycznych w UE.
Od 1 lipca 2010 roku widnieje na pakowanej żywności organicznej. Świadczy o tym, że żywność spełnia wymagane normy. Potwierdza, że produkt jest ekologiczny. Rolnicy i producenci mogą z niego korzystać tylko wtedy, gdy ściśle przestrzegają przepisów dotyczących ochrony środowiska i zwierząt.
Oznaczenia pod „liściem” mówią o kodzie jednostki certyfikującej i kraju pochodzeniu produktu. Każdy, kto chce używać logotypu, musi przejść proces kontroli. Zwraca się wtedy do jednostki certyfikującej. Aktualnie w Polsce funkcjonuje 12 upoważnionych jednostek certyfikujących. Są to publiczne i prywatne instytucje, które przeprowadzają kontrolę procesu chowu zwierząt, uprawy, produkcji i handlu. Jeśli wynik kontroli jest pozytywny, wnioskodawca otrzymuje stosowny certyfikat i może sprzedawać swoje produkty jako ekologiczne.
Po co przez to wszystko przechodzić?
Rolnictwo Ekologiczne
Ekologiczne, biologiczne i organiczne, kojarzycie te hasła? Pod nimi kryje się w myśl unijnych przepisów jedna definicja. To zrównoważona produkcja roślinna i zwierzęca, prowadzona metodami w możliwie największym stopniu naturalnymi.
Rolnictwo ekologiczne oznacza metody produkcji żywności, które pod względem naukowym są najbardziej zrównoważone i jednocześnie przyjazne środowisku. Pomaga zapobiec utracie różnorodności biologicznej, użyźnić glebę oraz utrzymać wysoką jakość wody. Oznacza to, że rolnik nie może używać chemicznych środków ochrony roślin ani nawozów syntetycznych. Produkty ekologiczne mogą być zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego.
Hodowla ekologiczna
Zastanawia Was czasem liczba zwierząt hodowlanych na świecie? Niepokoicie się, słuchając o masowych hodowlach, antybiotykach, paszach GMO? Zwierzęta w gospodarstwach ekologicznych mają odpowiednią ilość miejsca, przeważnie wysłanego słomą i są karmione ekologiczną paszą. Zadbano również o odpowiedną ilość przestrzeni. Nawozy, których dostarczają, są podstawą w uprawie roślin. Dzięki nim gleba jest bogata w substancje odżywcze i daje obfite plony.
Jedną z zasad produkcji ekologicznej jest stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt i uwzględnianie potrzeb poszczególnych gatunków. Obejmuje to wybór odpowiednich ras i praktyk hodowlanych, jak również dbanie o zdrowie zwierząt poprzez wspomaganie ich naturalnej obrony immunologicznej. Rolnicy muszą zapewniać szczególną opiekę we wszystkich etapach rozwoju zwierząt.
Kontrola i jakość
Procedury ciągną się od producenta po sprzedawcę. Farmy i producenci zajmujący się produkcją ekologiczną sprawdzane są szczegółowo podczas inspekcji przynajmniej raz w roku. Jednak jedynie połowa Europejczyków wie, że wszystkie podmioty gospodarcze, zajmujące się produkcją ekologiczną, muszą być kontrolowane regularnie.
Inspektorzy sprawdzają jakość gleb, pobierają próbki. Zwracają też uwagę na stosowanie płodozmianu. Muszą mieć również pewność, że odchwaszczanie wykonuje się metodami mechanicznymi i że w gospodarstwie nie używa się chemicznych środków ochrony roślin. Jeśli gospodarstwo rolne spełnia założone w ustawie kryteria i przejdzie kontrolę, to producent dostaje certyfikat na produkty i możliwość używania ekologicznego znaku.
Gdy produkt jest w dalszej drodze przetwarzany, to ponownie przechodzi restrykcyjną kontrolę. Zakłady przetwórcze nie mogą stosować niedopuszczonych syntetycznych dodatków. Zabronione są syntetyczne barwniki, emulgatory, stabilizatory i przeciwutleniacze. Nie można też wykorzystywać mikroorganizmów zmienionych w drodze inżynierii genetycznej (GMO) i ich produktów.
Środowisko naturalne
Produkcja ekologiczna łączy przyjazne dla środowiska praktyki oraz wysoki stopień różnorodności biologicznej z troską o zachowanie zasobów naturalnych. Jest to metoda produkcji, w której wykorzystuje się naturalne substancje i procesy. Dzięki tym metodom uzyskujemy produkty, które powstają zgodnie z zasadami ochrony środowiska.
Założeniem upraw ekologicznych jest naśladowanie zjawisk zachodzących w naturalnych ekosystemach. Jednostki certyfikujące prowadzą kontrole jakościowe i ilościowe, aby nie było nieprawidłowości w procesie produkcji. Zalecane jest utrzymanie równowagi biologicznej dzięki różnorodności upraw (płodozmian). Rolnicy ekologiczni dążą do zamknięcia obiegu materii w gospodarstwie – chów zwierząt daje nawozy, a uprawiane rośliny służą po części jako pasza.
Produkcja ekologiczna w liczbach
Najczęściej uprawiane ekologicznie obszarach UE są oliwki, to aż 35% z wszystkich certyfikowanych roślin. Na liście mamy jeszcze winogrona (21%), orzechy (13%), cytrusy (3%), pozostałe owoce (10%) i inne rośliny wieloletnie (18%).
Uprawy ekologiczne w UE stanowią aż 5,6% całego terytorium państw członkowskich. Na całym świecie jest to odsetek poniżej 1%. W 2012 r. uprawy europejskie stanowiły 30% wszystkich tego typu gospodarstw na świecie. To aż 230 tys. miejsc o łącznej powierzchni szacowanej na 11,25 mln hektarów. Największą produkcją ekologiczną w Europie mogą pochwalić się Austriacy (19%), Szwedzi (16,5%), Estończycy (16,3 %).
Jeśli chodzi o produkty importowane, to pochodzą one obecnie z 13 krajów, których przepisy są uznawane za podobne do przepisów obowiązujących w UE: Australii, Nowej Zelandii, Argentyny, Chile, Kostaryki, Indii, Izraela, Tunezji, Republiki Korei Południowej, Szwajcarii, Stanów Zjednoczonych, Kanady i Japonii. Trafiają do nas takie produkty jak kawa, kakao, ryż, miód, owoce i warzywa. Dlaczego je importujemy? Ponieważ popyt na ekologiczne produkty w UE przewyższa podaż. Musimy też brać pod uwagę klimat i położenie geograficzne, ponieważ niektóre produkty nie mogą być wytwarzane na naszych terenach.
Szukasz odpowiedzi jak jeść zdrowo? Dietetyk Stowarzyszenia Spożywo może znaleźć rozwiązanie dla Ciebie >>
Zachęcamy Was serdecznie do kupowania certyfikowanych produktów, chociaż sporadycznie. Szczególnie warto wybierać produkty certyfikowane podczas ciąży i w pierwszych latach żywienia dziecka. Społeczeństwo świadome pomoże rozwijać się rynkowi produktów ekologicznych, dzięki czemu ten sektor będzie nadal rosnąć i jego produkty staną się bardziej powszechne.
W aktualizacji 8 kwietnia 2018 pomogła Dorota Metera, prezes jednostki certyfikującej Bioekspert.
Bibliografia:
1. Nota prasowa Komisji Europejskiej, IP/10/861 Bruksela, czerwiec 2010
2. Biuletyn Polskiej Izby Żywności Ekologicznej
3. Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
4. Rejestr Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
5. Ramowy Plan Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla Żywności i Rolnictwa Ekologicznego w Polsce na lata 2014-2020
6. Projekt edukacyjny Komisji Europejskiej „ec.europa.eu”
7. Badania dotyczące rolnictwa ekologicznego na świecie za 2014 r. przeprowadzone przez Instytut Badań nad Rolnictwem Ekologicznym (FiBL) i Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego (FOAM)
8. https://ec.europa.eu/info/food-farming-fisheries/farming/organic-farming